Tralleis antik kenti Aydın şehir merkezinde ilin kuzeyinde, Kestane dağlarının hemen güney yamacındaki plato üzerinde yer alıyor. İl merkezine 1 km. uzaklıkta olan kent, Argoslular ve Tralleis’liler tarafından kurulmuş. Menderes havzasının verimli toprakları üzerinde olan bu kent M.Ö.334’te İskender tarafından alınmasından sonra Hellenistik krallıklar arasında sık sık el değiştirmesiyle biliyor.
Tralleis’te bugün ayakta kalan tek yapı “Üç Gözler” olarak adlandırılan 2. asırda yapılmış olan, antik çağın eğitim, spor ve kültür açısından önde gelen yapılarından olan gymnasiuma ait kalıntıdır.
Sanatın, Kültürün ve Entelektüelitenin MerkeziRoma dönemine ait bir hamam, tiyatro, agora, stadium kentin diğer yapılarındandır. Devam eden kazılarla da kentin toprak altında kalmış kısımları ortaya çıkarılmaktadır. İlkçağda ürettiği deriler ve kırmızı renkli çanak çömlek ile ünlü olan kent, Apollonios ve Tauriskos isimli iki büyük yontu ustasını ve Ayasofya’ın mimarlarından Anthemios’u da yetiştirmiştir. Bu sanat sever, kültürlü entektüel isimler gibi daha birçok zengin, kültürlü isim, hem stratejik konumu hem de elverişli toprakları sebebiyle bu bölgede ikamet etmiştir. Ayrıca, heykel sanatının dünyaca ünlü iki heykeli olan Farnese Boğazı ve Genç Atlet isimli heykeller de Tralleis’in gün yüzüne çıkan harikalarındandır. Zaten kentin en önemli özelliklerinden birini de bir heykeltraşlık okulu olması oluşturuyor.
“Gymnasium” bir eğitim mekanı olduğu için burada heykeltıraş, doktor ve mimarlar yetişmiştir. Bu doktorlardan en önemlisi de Tralleisli Alexander’dır. Tralleis Arkeolojik Kazıları Bilimsel Danışmanı Doç. Dr. Murat Çekilmez Alxander’la ilgili şöyle söyler: “Alexander, sadece kulak, burun ve boğazla ilgili hastalıklara çalışmıştır. Bu bölgedeki ağrıların birbiriyle bağlantılarını saptadıktan sonra, doğadan toplayıcılık yoluyla ilk defa ilaç yapmıştır. Günümüzde birçok ilacın mucidi Tralleisli Alexander olarak kabul edilmektedir.” Bugünkü ilaçların Tralleisli Alexaner’ın araştırmalarından geliyor olması hem bölgenin çok çok önemli kişileri yetiştirdiğini gözler önüne seriyor hem de tüm bilimler gibi tıp biliminin de inanılmaz birikimini bizlere gösteriyor.
Bütün ve Melodili İlk Müzik Eseri Tralleis’den Çıktı1890’lı yıllarda bir tren yolu kazısı sırasında üzerinde yazılar olan bir mezar taşı bulunur. Yazıtta bulunan Seikilos Ağıdı ya da Seikilos Şarkısı olarak adlandırılan notalar, antik çağdan günümüze kalan en eski müzik eserlerinden sayılmaktadır. Daha önce farklı mezar taşlarında da kompozisyonlar bulunmasına rağmen Seikilos üzerindeki şarkının müziksel olarak tamamının yorumlanması mümkündür. Bu sebeple ilk yapıt özelliğini korumaktadır.
Yazıt üzerinde, Seikilos’un yazdırdığı şarkının sözleri, notaları ve gömüt yazısı alt alta yazılmış şekildedir. Seikilos Şarkısı’nın altındaki açıklamada “Ben bir taşım, bir imgeyim. Seikilos ölümsüz anısının sonsuz bir belirtisi olarak beni buraya koydu.” İfadesi vardır. Seikilos adlı kişinin eşi Euterpe’ye ya da babasına ait olduğu düşünülen mezar taşı MÖ 200 ile MS 100 yılları arasında inşa ettirildiği düşünülmektedir.
Şarkının Türkçe çevirisi ise şöyle: Işılda henüz yaşıyorken / Gamı, tasayı at bir kenara /Hayat çok kısa /Ve her şey yenik düşerken zamana.
BU MÜTHİŞ ANTİK DEĞERİ YERLİ VE YABANCILARA TANITAMIYORUZTralleis anti kenti ile ilgili bugüne kadar kısıtlı ödenekler olduğu için antik kent tam anlamıyla bir türlü gün yüzüne çıkarılamamıştır.
1996 yılında başlayan Tralleis Antik Kenti kazıları, halen il genelinde devam etmekte olan 10 ayrı ören yeri kazaları içerisinde 2007 yılında ödenek şampiyonu olmuştu.
2006 yılı toplam ödeneği 125 bin TL olan kazı çalışmalarının 2007 yılı ödeneği Kültür ve Turizm eski Bakanı Atilla Koç’un da katkılarıyla 325 bin TL’ye yükseldi.
2001 yılına kadar katılımlı kazı olarak devam eden Tralleis Antik Kenti kazıları çeşitli nedenlerden ötürü bakanlık tarafından durdurulmuştu.
ADÜ ve Aydın İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün girişimleri sonucu Bakanlar Kurulu tarafından “sürekli kazı” statüsüne alınan ve Aydın Müze Müdürlüğü tarafından bir yıl yürütülen çalışmalar ADÜ’ye devredilince 2002 yılında yeniden durdurulmuştu.
ADÜ tarafından kazıların yapılmasına yeniden izin verilmesi sonucu 2006 yılında kapsamlı olarak tekrar başlayan kazılarda askeri barınak, hamam ve çok sayıda tarihi eser ortaya çıkarıldı.
2010 yılında dönemin Tralleis Antik Kenti Kazı Başkanı Doç. Dr. Rafet Dinç, antik kent içinde bulunan ve güvenlik eksikliği nedeniyle önceki yıllarda definecilerin tahribatına maruz kalan Arsenal yapısının restorasyonu için Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 25 bin lira ek ödenek gönderdiğini bildirdi.
Dinç, Tralleis Antik Kenti’nde bulunan ve zamanında askeri depo olarak kullanılan Arsenal yapısının korunabilmesi için bazı eksiklerinin olduğunu belirterek, yapının sadece demir kapılarla korunmaya çalışıldığına işaret etti.
Tralleis antik kentinin ‘Düzenlenmiş Ören Yeri Statüsü’ kazanması için ayrıca çalışmalar yapıldı. 2012 yılında kazı çalışmaları için Kültür ve Turizm Bakanlığınca 190 bin TL ve İl Özel İdare bütçesinden 40 bin TL olmak üzere toplam 230 bin TL ödenek tahsisi yapıldı.
“2013 yılında Tralleis Antik Kenti İçin açık ödenek sıkıntısı yok” denildi
Aydın’daki Tralleis (Üç gözler) olarak bilinen antik kentte bugüne kadar yaklaşık 20’ye yakın vali en az bu kadarda Kültür ve Turizm Bakanı inceleme yaptı.
Bu valiler arasında yer alan ve o dönem inceleme yapan Vali Kerem Al, 2013 yılında ödenek konusunda sıkıntı olmadığını söyledi.
Kazı çalışmalarının devam ettiği Tralleis’i turizme kazandırmak için bütün imkanlarla çalışılmasını isteyen Vali Al, “Siz iş yapın, çalışın. Ödenek sıkıntısı yok.” dedi.
2021 yılında 30 bin lira ödenek belediyeden geldi
Aydın Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 2021 yılı Ağustos ayı ikinci oturumu Başkanvekili Evrim Karakoz başkanlığında yapıldı. 27 maddenin görüşüldüğü toplantıda alınan bir karar dikkat çekti.
2021 YILINDA SADECE 30 BİN LİRA!Meclis’te Efeler’deki Tralleis Antik Kenti ve Sultanhisar’daki Nysa Antik Kenti’ne kazı çalışmalarına destek kararı alındı. Tralleis kazı çalışmalarına 30 bin TL destek sağlandı.
“TRALLEİS ANTİK KENT EFES ANTİK KENT KADAR BÜYÜK”Tralleis Antik Kenti’nde bugüne kadar yapılan kazılar sonucunda, kentin henüz çok küçük bir kısmı ortaya çıkarıldı. Tralleis’in ortaya çıkan kısmı henüz yüzde biri bile olmadığı ifade ediliyor.. Karşılaştırma yaparak örnek vermek gerekirse, hem mimarisi hem de yerleşim alanının yayıldığı bölge göz önüne alındığı zaman Tralleis Antik Kenti’nin Efes Antik Kenti kadar büyük olduğu uzmanlarca dile getiriliyor.
TRALLEİS ANTİK ANTİK KENTİNDE GEZİLECEK YERLER: 3 GÖZLERTralleis Antik Kenti günümüze kadar ulaşmış önemli tarihi yerlerden biridir. Ancak bu tarihi kentin çok az bir kısmının ayakta kaldığını söylemek mümkün.
Özellikle bu kalıntılar içerisinde ayakta kalan en önemli kısımlar arasında, ‘üç gözler’ olarak bilinen surlar bulunmaktadır. Alt kısımdaki surların üzerine yerleşmiş olan üç gözler, oldukça güzel ve etkili bir görüntü sunmaktadır. Aynı zamanda bölgeye giderek diğer farklı kalıntıları ve eserleri görebilirsiniz.
PARMAKLIKLAR ARDINDAKİ SAKLI BİR GİZEM: ARSENALAntik dönemde Tralleis Antik Kenti’nin askeri deposu olan Arsenal içinde, silah ve erzak saklandığı biliniyor. Yapının içinde kapılar ve savunma setleri olan tünellerin hava dolaşımı için havalandırma bacaları bulunuyor. Yapının girişinde tünelin yüksekliği ve genişliği geniş tutulmuşken, tünel boyunca ilerledikçe daralma ve alçalmalar gözlemleniyor. Yapının ana girişinden ilerledikçe, tünel kendi içerisinde kollara ayrılarak, labirenti andırıyor. Arsenal, 2002 yılına kadar yapılan kazılarla 2.5 kilometrelik kısmı ortaya çıkartılarak turizme hazır hale getirilmesine rağmen turlar yapılmadığından define avcılarının yağmalaması nedeniyle yaklaşık 19 yıldır demir parmaklıklar ardında gizleniyor.
NEDEN ZİYARETE AÇILMIYOR
Tralleis’i ziyaretçi girişine açmak için öncelikle bölgenin güvenliğini sağlayıp daha sonra vatandaşların ihtiyaçlarını karşılayacak alanlar oluşturmayı hedefleyen Aydın İl Kültür ve Turizm Müdürü Ahmet Demir,“Evimize bir misafir davet ettiğimiz zaman yemekler yaparız, temizlik yaparız, evimizi düzenleriz. Tralleis’i ziyaretçi girişine açmadan önce oraya bir yürüyüş parkı yapmayı planlıyoruz. Gelen vatandaşlar bir girişin ve bir çıkışın olduğu yolları kullanacak. Ziyaretçilerin arabalarını koymaları için bir otopark ve yeme içme alanlarının da proje içerisinde yer alacak. Söylediğim gibi evimizde nasıl misafir ağırlıyorsak burada da onu yapacağız. Gelen misafire iyi hizmet verirsen bir daha geldiğinde sana 10 misafir getirir. Nasipse Tralleis’te yapılan kazıların birçoğu koruma altına alınarak devam edecek ve Tralleis’imizi tekrardan Aydın halkına kavuşturacağız” ifadelerini kullandı.
