Geçtiğimiz günlerde İzmir Büyükşehir Belediyesi, depremsellik araştırmalarını daha da derinleştirmek için 90 hendek kazarak 140’tan fazla örnek almış, bu örnekler, İzmir ve çevresinde depreme dayanıklı bölgelerin belirlenmesinde büyük bir rol oynayacağı belirtilmişti.
Bu çalışmalar esnasında Aydın’ın Söke ilçesinde açılan hendekte iki depreme ait jeolojik kanıt elde edilmişti. Bu kanıtlar sonrası Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Genel Jeoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Erhan Altunel, İzmir’in 100 kilometre yarıçapında Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) tarafından haritalanan bütün diri fayları çalıştıklarını ifade etti.
Söke Güllübahçe Köyü’nde açılan hendekte yapılan çalışmayı “Günümüzden 10 bin yıl önce oluşan genç çökerleri kesen faylar varsa bunları inceliyoruz” diye açıklayan Prof. Dr. Altunel, Söke’nin yaklaşık 15 kilometre güneybatısında Büyük Menderes fay zonunun bulunduğunu, 1955 yılında 6,8 büyüklüğünde bir depremin görüldüğü bölgede yüzey kırığı olup olmadığını, daha önce büyük deprem yaşanıp yaşanmadığını araştırdıklarını bildirdi.
Söke ve Kuşadası hep riskli harita içindeProf. Dr. Altunel’in bahsettiği 1955 yılındaki Balat depremini bilmeyenler için ayrı merak konusu oldu.
100 yıllık zaman dilimi içerisinde Aydın’daki en büyük depremin 16 Temmuz 1955 tarihinde o zamanlar Söke’ye, şimdi Didim ilçesine bağlı Balat’ta meydana gelen 6,8 şiddetindeki deprem olduğu ve tarihte büyük depremler olarak kayıtlara geçti.
Verilere göre AFAD’ın Aydın’daki depremlere ilişkin hazırladığı kronolojik listede, ilk olarak 20 Haziran 1902’de gece saat 03.30’da Koçarlı’da meydana gelen 4.8 büyüklüğündeki deprem gösterilirken, ildeki 4.5 şiddetinin üzerindeki son depreminse 12 Eylül 2009’da saat 00:50’de Söke merkezli oluştuğu bildirildi.
Ayrıca haritada, ilde meydana gelen en büyük deprem olarak 1955’te Söke Balat’taki 6.8 büyüklüğündeki deprem gösterilirken, 5 şiddetinin üzerindeki son iki depremin de Kuyucak ve Söke’de oluştuğu belirtildi.
Kuyucak’ta da 10 Kasım 1986’da saat 09.00’da gerçekleşen 5.6 şiddetindeki depreme de listede yer verildi. 100 yıllık zaman diliminde 5 şiddetinin üzerinde toplamda 16 depremin yaşandığı Aydın’da, AFAD’ın hazırladığı haritaya göre, fayların stres haritalarının en çok Kuşadası ve Söke’de yoğunlaştığı bildirildi.
Balat DepremiSökelilerin geçmişte yaşadıkları deprem 16 Temmuz 1955’ta yerel saat ile 09.07’de gerçekleşti. Büyük Menderes nehri deltası üzerinde, Söke’nin güneybatısında 6.8 Mw büyüklüğünde yıkıcı bir deprem Balat Ovası ve Sisam Adası’nda oldukça büyük hasar yaratmıştı. Mercalli şiddet ölçeğine göre maksimum şiddet (Çok yıkıcı) olarak ölçüldü. Toplam 23 can kaybına yol açtı. Balat köyünde 300 ev ve köy camisi yıkılırken 470 bina hasar almış, eski gar binası kısmen yıkılmış, Kız Enstitüsü binasında yer yer çatlaklar oluşmuştu. Deprem İzmir’de de şiddetli hissedilmiş, başta vilayet konağı olmak üzere birçok yapının duvarları çatlamış, birkaç cami minaresi hasar görmüştü. Sökeliler bu deprem sonrası hep deprem korkusuyla yaşamaya devam ediyor.
Bu deprem şokundan sonra 28 Ağustos 1955 tarihine kadar yer yer artçı depremler devam etmiştir. Zeminde çatlaklar meydana gelmiştir. Gediz ve Büyük Menderes nehirlerinde taşmalar meydana gelmiştir.
Söke’de deprem riski Yapılan araştırmalar ve uzmanların verdikleri bilgilere göre, Söke 1. derece deprem kuşağında yer alıyor.
Söke ve yöresinde yapılaşma Ovaya doğru yapılmıştır. Zeminin ortalama 20 – 40 metre altında su bulunan arazilere bina yapılması için riskler içermektedir. Aydın’ın önemli bir bölümü, ovaya doğru yapılaşma nedeniyle yumuşak bir zemin üzerine inşa edilmiştir. Bunun yanında Söke ilçesi de heyelan riskiyle de tehdit altındadır.
Söke Belediyesi internet sitesinde yer alan “Stratejik Plan” adlı yazıda şu ifadelere yer veriilmiştir:
“Söke Kenti, jeolojik yönden çok yüksek riskler taşıyan bir alanda, aktif bir fay hattının üzerinde kurulmuştur. Jeolojik yönden hem deprem riski hem de heyelan riski ile karşı karşıya olan bu alan üzerinde herhangi bir bilimsel etüt yapılmadan gelişen kentin şimdiden afete maruz alanlar yarattığı görülmektedir. 1955 yılında yaşanan Söke depremine rağmen kentin bu özelliği ve riskleri ön plana çıkartılmamıştır. Halen, kent içinde fay hattı üzerinde yapılaşmalar ile heyelana maruz bölgelerde yapılar mevcuttur.”
Her mahallede zemin etüt çalışması yapılmalıUzmanlar, Söke ilçesinde Yenicami Mahallesi, Cumhuriyet Mahallesi, Çeltikçi Mahallesi, Fevzipaşa Mahallesi, Konak Mahallesi, Atatürk Mahallesi gibi mahalleler başta olmak üzere hemen her mahallede zemin etüt çalışmaları ve binaların yapı kalitelerinin kontrolü, geniş bir alanı kapsayacak şekilde ve gerekirse sil baştan yapılmasını önerirken, Kentsel Dönüşüm projeleri vatandaşların lehine ve mevcut hakları üst düzeyde korunarak hızla hayata geçirilmesinin Söke için önem taşıdığını arz ediyor.
Söke’de halen 40 – 50 yıldır “Yol geçecek” denilerek vatandaşın elini kolunu bağlayan yüzlerce konut mevcut olduğuna da dikkat çekiliyor.
Sazlı-Priene fay hattı haberimiz için tıklayınız
